Szkolnictwo elementarne prowadzone przez parafie i zakony katolickie obrządku łacińskiego na ziemiach polskich przyłączonych do Rosji w latach 1772–1795 aż do reformy systemu edukacyjnego wprowadzonej w 1803 r. nie były kontrolowane przez władze państwowe. Prowadziły one działalność na podstawie dawnego prawa polskiego lub zgodnie z zasadami wywodzącymi się z tradycji staropolskich, akceptowanymi przez władze kościelne i rodziców posyłających dzieci na naukę. Jedyną instytucją nadzorującą były władze kościelne, które zbierały informacje o stanie szkolnictwa oraz starały się wpływać na plebanów i władze (...) zakonne, by organizowały szkoły elementarne przy każdej parafii i każdym klasztorze. Jesienią 1797 r. w niekanonicznej diecezji pińskiej funkcjonowało 147 szkółek parafialnych lub zakonnych. Szkoły te zorganizowano w 120 miejscowościach (72% ze 166 miejscowości, w których istniała świątynia parafialna lub zakonna nieparafialna). W porównaniu do stanu szkolnictwa elementarnego w ostatnich latach niepodległości Rzeczpospolitej liczba szkół znacznie wzrosła. Należy jednak pamiętać, że raporty z 1797 r. odnotowują każdą formę prowadzonego nauczania. W czasach Komisji Edukacji Narodowej nauczanie przy parafii i w klasztorach sierot i dzieci z ubogich rodzin, a także nauka prowadzona według starych wzorców traktowane byłyby jako nauczanie prywatne, nie szkoła formalna. Zwykle nie odnotowywano takich miejsc nauczania w spisach szkół. Jeśli za szkołę formalną działacze oświatowi uznawali tylko taką, której program pokrywał się z treściami zawartymi w elementarzu wydanym przez Komisję Edukacji Narodowej (nauka pisania i czytania, rachunki, katechizm i nauka powinności moralnych), to tak uczono tylko w 21 szkołach diecezji pińskiej (18%). Widoczne jest także trzymanie się przez duchowieństwo zasady, że szkoła elementarna, przeznaczona z zasady dla dzieci szlacheckich, powinna przygotowywać do nauki w szkołach wyżej zorganizowanych. Świadczy o tym prowadzenie w aż 47 placówkach nauczania języka łacińskiego (39%). W 140 szkółkach elementarnych rządcy parafii lub przełożeni zakonni odnotowali w raportach liczbę dzieci uczących się w szkołach. Jesienią 1797 r. w diecezji pińskiej uczyło się 1669 dzieci, w znakomitej większości chłopców. Do większości szkół uczęszczało kilku lub kilkunastu uczniów. Przeciętnie w szkole elementarnej diecezji pińskiej uczyło się wówczas 11,9 uczniów, czyli niewiele więcej niż w latach poprzedzających trzeci rozbiór Polski (wówczas średnio na szkołę przypadało 11,2 uczniów). Dziewczęta kształcono w 7 konwiktach prowadzonych przez zakony żeńskie, w których uczyło się 122 uczennic, według takich samych zasad jak w Polsce przedrozbiorowej. Wychowaniem i nauczaniem w nich zajmowało się 148 osób, 67 księży i zakonników oraz 81 pedagogów świeckich. Duchowni z zasady nie pobierali wynagrodzenia, uczyli bowiem w ramach obowiązków duszpasterskich. Nauczyciele świeccy za naukę w szkole byli wynagradzani przez plebanów, przełożonych zakonnych, rodziców, właścicieli ziemskich lub pobierali opłatę z funduszu kościelnego z tytułu posługi organisty lub kantora. Wynagrodzeniem za naukę mogła być pensja, dochody fundacyjne, akcydensy (opłaty okazyjne), użytkowanie ziemi ornej, sadu i ogrodu, opłaty uczniowskie, legaty pieniężne i naturalia. (shrink)

The article presents history of liberty in the past and contemporary liberal thought. This article grounds that creators of liberalism passed by a long way to define precisely the phenomenon of liberty. When creators were closer to the present day, they tried to separate liberty from metaphysics and morality with reference to the ideals of democracy. However, they confused the cult of equality with the liberty to show that the truth always must be at liberty’s service. But the liberty should (...) be understood like a competence to realize person’s rights. Not till then, liberalism will conceal the historic and present–time demons. (shrink)

Laudacja wygłoszona przez ks. dr. hab. Jana Krokosa, prof. UKSW 27 kwietnia 2016 roku na dorocznym publicznym zebraniu Towarzystwa Naukowego KUL z okazji wręczenia prob. dr. hab. Andrzejowi Półtawskiemu Nagrody im. Księdzia Idziego Radziszewskiego" --Wykład wygłoszony przez prof. dr. hab. Andrzeja Półtawskiego UKSW 27 kwietnia 2016 roku na dorocznym publicznym zebraniu Towarzystwa Naukowego KUL z okazji zebraniu Nagrody im. Księdzia Idziego Radziszewskiego" -- Bibliografia prof. dr. hab. Andrzeja Półtawskiego laureata Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego.

The work is an analisis different ways occurrence of autobiography in poetic literary the priest, Jan Twardowski. Apart from remembrance formulation and repetitions some themes considers stylizing formulations, a part of titles, dedications and aphorisms. It is important what is the attitude of the receiver who looks for truth and authenticity in poetry.

Celem pracy jest wstępne przebadanie oddziaływania myśli Heinricha Pescha SJ (1854–1926), a w szczególności jego koncepcji solidaryzmu chrześcijańskiego, na kształtowanie się poglądów społeczno-ekonomicznych czołowych polskich myślicieli katolickich XX wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły kluczowe monografie, stanowiące podsumowanie poglądów autorów na zagadnienia społeczno-gospodarcze. Badanie uwzględniało aspekty ilościowe, ale koncentrowało się głównie na analizie logicznej oraz semantycznej tych fundamentalnych prac. W rezultacie wykazano znaczący wpływ idei Pescha, postrzeganego jako jeden z czołowych chrześcijańskich myślicieli społecznych oraz twórca solidaryzmu chrześcijańskiego, na prace autorów takich (...) jak ks. Antoni Roszkowski, Czesław Strzeszewski, Leopold Caro, a także ks. Jan Piwowarczyk. Poprzez analizę porównawczą prac ks. Piwowarczyka oraz Karola Wojtyły, poświęconych katolickiej etyce społecznej, poddano krytycznej ocenie recepcję solidaryzmu Pescha przez Karola Wojtyłę, dochodząc do nieoczywistych wniosków oraz rzucając dodatkowo światło na powiązania pomiędzy obydwu tekstami. (shrink)

Celem pracy jest wstępne przebadanie oddziaływania myśli Heinricha Pescha SJ (1854–1926), a w szczególności jego koncepcji solidaryzmu chrześcijańskiego, na kształtowanie się poglądów społeczno-ekonomicznych czołowych polskich myślicieli katolickich XX wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły kluczowe monografie, stanowiące podsumowanie poglądów autorów na zagadnienia społeczno-gospodarcze. Badanie uwzględniało aspekty ilościowe, ale koncentrowało się głównie na analizie logicznej oraz semantycznej tych fundamentalnych prac. W rezultacie wykazano znaczący wpływ idei Pescha, postrzeganego jako jeden z czołowych chrześcijańskich myślicieli społecznych oraz twórca solidaryzmu chrześcijańskiego, na prace autorów takich (...) jak ks. Antoni Roszkowski, Czesław Strzeszewski, Leopold Caro, a także ks. Jan Piwowarczyk. Poprzez analizę porównawczą prac ks. Piwowarczyka oraz Karola Wojtyły, poświęconych katolickiej etyce społecznej, poddano krytycznej ocenie recepcję solidaryzmu Pescha przez Karola Wojtyłę, dochodząc do nieoczywistych wniosków oraz rzucając dodatkowo światło na powiązania pomiędzy obydwu tekstami. (shrink)

Jerzy Gengell jest jednym z najwybitniejszych i chyba najpłodniejszym wśród jezuickich pisarzy w I połowie XVIII w. Jego drukowana spuścizna liczy 18 poważniejszych pozycji, jak to podaje jego biograf w Polskim Słowniku Biograficznym, ks. Jan Poplatek SJ; on tez pierwszy spośród polskich teologów katolickich w sposób najwszechstronniejszy, systematyczny i pogłębiony podjął zagadnienie ateizmu, a na jego tle kwestię kartezjanizmu i płynących z jego ideowych założeń i zasad konsekwencji logicznych, niebezpiecznych dla chrześcijańskiej wiary, teologii i filozofii, by na te zagrożenia odpowiedzieć (...) w sposób naukowy, a swoich czytelników na nie uwrażliwić. Stąd charakter polemiczno-apologetyczny większości jego dzieł, w których zwalcza również inne ówczesne - jego zdaniem błędne – doktryny religijne: luteranizm, kalwinizm, zwinglianizm, jansenizm itp. (shrink)

Artykuł poświęcony jest charakterystyce kulturowego tła manifestu koła krakowskiego i jego zespołu, który stanowili: Józef Maria Bocheński OP, Jan Franciszek Drewnowski, ks. Jan Salamucha oraz Bolesław Sobociński, i który był wspierany przez Jana Łukasiewicza i ks. Konstantego Michalskiego. Manifestem koła była aplikacja programu szkoły lwowsko-warszawskiej do katolickiej teologii i filozofii. W tym przedsięwzięciu szczególną rolę odegrała Łukasiewicza wersja programu. Do zastosowanych środków należały: odnowienie języka tak, aby spełniał on wszystkie warunki właściwego dyskursu naukowego, recepcja logiki matematycznej, uwspółcześnienie semiotyki i metodologii (...) oraz wykorzystanie metod formalnych. Analizowane są cztery grupy okoliczności będące środowiskiem koła krakowskiego: esprit de l’époque, sytuacja w filozofii, sytuacja w logice i sytuacja w teologii – na początku XX wieku – w bezpośrednim związku z decydującymi działaniami czterech założycieli koła. (shrink)

Jan Franciszek Drewnowski był filozofem zaliczanym do środowiska szkoły lwowsko-warszawskiej, współtwórcą koła krakowskiego, oficerem wojska polskiego, pracownikiem wydawnictw technicznych. Drewnowski doktoryzował się u T. Kotarbińskiego, jego niedoścignionym mistrzem był Stanisław Leśniewski. Był jednym z pierwszych słuchaczy akademickich wykładów Leśniewskiego. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego: matematykę, logikę matematyczną i – jak to wtedy nazywano – filozofię naukową. Tam właśnie spotkał ks. Jana Salamuchę, który zaimponował Drewnowskiemu naukową erudycją, a intelektualną uczciwością skierował go od ateizmu ku katolickiej mistyce. W ten sposób (...) Drewnowski wpisał się w grono intelektualnych konwertytów XX wieku, co ma znaczenie także dla jego dorobku. (shrink)

Psychoanalysis had a profound influence on formation of Merleau-Ponty’s thought. However, at the same time, he rejects Freud’s idea that the unconscious consists of latent mental contents that cause a certain type of behavior. Instead of a hidden experience, Merleau-Ponty argues that the unconscious is an ambiguous consciousness. In The Structure of Behavior and The Phenomenology of Perception, he specifies this ambiguity by means of the concepts of habit, bad faith, bodily expression, affective intentionality and body schema. In this paper, (...) I will present the interconnection of these aspects of the human existence, following Merleau-Ponty’s two early major works. Further, I will show the difference of Merleau-Ponty’s notion of bad faith from that of Sartre, and, finally, I will suggest a limitation of Merleau-Ponty’s approach to the unconscious. (shrink)

Is the history of philosophy one of philosophical disciplines? Should not one give up pursuing the traditional history of philosophy on behalf of the history of philosophical culture as a historical discipline? Considerable divergences in defining the history of philosophy and its relation to philosophy and history show profound differences in the views on philosophy itself. The differences are an essential part of the history of philosophy. This paper does not intend to give a critical assessment of all positions that (...) concern the relationship between the history of philosophy and philosophy. We shall address the issue of consequences of historicism that bear on the history of philosophy. The main negative point of reference will R. Rorty\'s standpoint, which is representative of the radical version of historicism. The American neo-pragmatist\'s manners of pursuing philosophy and the relations between them will be submitted to criticism. In the perspective of radical historicism (historical and cultural relativism) the inquiries on the history of philosophy have no strictly philosophical importance. They may be cognitively interesting only from the historical point of view, for the history of culture, to be precise. Moderate historicism does not mean acceptance for the relativistic theory of truth. It makes us reconsider the issue of the difference between true knowledge and adequate knowledge, the difference well-known in tradition. Overcoming radical historicism prepares grounds for the pursuit of the history of philosophy as a philosophical discipline, the discipline that studies the history of philosophical problems in their variability and permanence. (shrink)

We apply a paraconsistent strategy to reasoning about fractions.

What are the causes and consequences of colonial rule? This introduction to the special issue “Comparative Politics of Colonialism and Its Legacies” surveys recent literature in political science, sociology, and economics that addresses colonial state building and colonial legacies. Past research has made important contributions to our understanding of colonialism’s long-term effects on political, social, and economic development. Existing work emphasizes the role of critical junctures and institutions in understanding the transmission of those effects to present-day outcomes and embraces the (...) idea of design-based inference for empirical analysis. The four articles of this special issue add to existing research but also represent new research trends: increased attention to the internal dynamics of colonial intervention; noninstitutional transmission mechanisms; the role of context conditions at times of colonial intervention; and a finer-grained disaggregation of outcomes, explanatory factors, and units of analysis. (shrink)

AGAINST THE BACKGROUND OF VARIOUS EUROPEAN LEGISLATIVE INITIAtlves dealing with medical-ethical decisions at the end of life and an introduction on the Belgian "Act on Euthanasia," in the first part of this essay I present a concise comparison between the Belgian law and the provisions of Dutch legislation. In the second part of the essay I aim at a better understanding of the Belgian legislation by documenting two opportunities that might have enhanced the outcome by addressing the complexity of end-of-life (...) decisions and the proper position of palliative care. I offer some preliminary conclusions in light of the implementation of the law in Catholic institutions as well as its first official evaluation. (shrink)

The purpose of this note is to show that the independence results for sharply bounded arithmetic of Takeuti [4] and Tada and Tatsuta [3] can be obtained and, in case of the latter, improved by the model-theoretic method developed by the author in [2].

This paper deals with the interrelationship between causal explanation and methodology in a relatively young discipline in biology: epigenetics. Based on cases from molecular and ecological epigenetics, I show that James Woodward’s interventionist account of causation captures essential features about how epigeneticists using highly diverse methods, i.e. laboratory experiments and purely observational studies, think about causal explanation. I argue that interventionism thus qualifies as a useful unifying explanatory approach when it comes to cross-methodological research efforts. It can act as a (...) guiding rationale (i) to link causal models in molecular biology with statistical models derived from observational data analysis and (ii) to identify test-criteria for reciprocal transparent studies in different fields of research, which is a shared issue across the sciences.Este artículo trata de la relación entre explicaciones causales y metodología en una disciplina biológica relativamente joven, la epigenética. Basándome en casos de la epigenética molecular y ecológica, muestro que la concepción intervencionista de la causalidad desarrollada por James Woodward capta algunos rasgos esenciales del modo en que los epigenetistas conciben la explicación causal usando métodos sumamente diversos: e.g., experimentos de laboratorio o estudios observacionales. Defiendo que el intervencionismo es útil como aproximación unificadora a la explicación cuando se trata de empresas investigadoras transdisciplinares. Puede servir como guía para (i) conectar los modelos causales en biología molecular con los modelos estadísticos derivados del análisis de datos observacionales y (ii) para identificar criterios de prueba para estudios recíprocos en diferentes ámbitos de investigación, un problema de interés común en diferentes ciencias. (shrink)

People can be treated unjustly with respect to the level of credibility others accord to their testimony. This is the core idea of the philosophical idea of epistemic justice. It should be of utmost interest to criminal law which extensively deals with normative issues of evidence and testimony. It may reconstruct some of the long-standing criticisms of criminal law regarding credibility assessments and the treatment of witnesses, especially in sexual assault cases. However, philosophical discussions often overlook the intricate complexities of (...) real procedural law and its underlying considerations. In its present form, the philosophical notion of epistemic injustice provides limited insights into legal discourse; it necessitates translation and adaptation. This study contributes to this endeavor by examining the contentious issue of testimony from witnesses who have undergone trauma-focused psychotherapy. Since the 1980s, courts worldwide were troubled with cases of false accusations based on false memories generated by suggestive therapeutic interventions. As a result, such post-therapy testimonies are discounted in one way or another in many jurisdictions. However, courts are still confronted with such testimonies, and the modi vivendi legal systems have established to deal with them continue to give rise to concerns about unjust treatment of witnesses. The question is thus whether legal rules or established practices of evaluating testimony based on memories which resurfaced after psychotherapy are epistemically and legally just. The paper presents seven ways in which courts may assess such testimonies and examines them in light of epistemic and procedural justice. Some of them prima facie constitute a form of epistemic injustice because they discount testimonies to an unwarranted degree. But these injustices might be justified by overriding principles favoring defendants. Nonetheless, the idea of epistemic justice, more broadly understood, inspires two principles that may serve as a foundation for a future conception of epistemic justice adapted to the law. (shrink)